شهر تبریز از باستانیترین شهرهای ایران به حساب میآید که در طول تاریخ اتفاقهای تلخ و شیرین بسیاری تجربه کرده است. این شهر در گذر زمان به واسطه حوادث زیادی مانند بلایای طبیعی (زلزله) و حمله اشغالگران (اشغال توسط بیگانگان) با خاک یکسان و مجدد مورد بازسازی قرار گرفت.
شاید برایتان جالب باشد که شهر تبریز در طول تاریخ، مدتزمان بیشتری نسبت به باقی شهرهای کشور به عنوان پایتخت شناخته شده است. اوج شکوه و قدرت آن در زمان حکومت ایلخانان بود؛ در مدت زمان حکمرانی سلسله ایلخانی، تبریز پایتخت قلمرویی پهناور (از سمت رود نیل در شمال شرق آفریقا تا آمودریا در آسیای مرکزی) و با صلابت بوده است.
تبریز، نخستین پایتخت جهان تشیع است که در دوره حکومت آققویونلوها، قرهقویونلوها، صفویان و در آغاز انقلاب مشروطه (انقلاب برعلیه محمدعلی شاه) پایتخت بوده است. این شهر در زمان جنبش مشروطه نقش کلیدی و مهمی داشت و بسیاری از بزرگان تبریز چون ستارخان، باقرخان و شیخ الاسلام نقش اساسی در تاریخ ایران داشتهاند.
تبریز سومین کلانشهر بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی و مهمترین شهر در منطقه آذربایجان است. این شهر به عنوان بزرگترین قطب اقتصادی، بازرگانی، سیاسی، اداری، ارتباطی، فرهنگی، صنعتی و نظامی منطقه آذربایجان شناخته میشود.
موقعیت جغرافیایی تبریز در شمال غرب کشور قرار دارد. مساحت این استان ۴۵۴۹۱ کیلومتر مربع بوده که حدود ۲.۸ درصد از مساحت کل کشور را شامل میشود. شهر تبریز در غرب استان آذربایجان شرقی و جنوب شرق جلگه تبریز قرار گرفته و از سمت شمال به کوههای پکهچین و عون بن علی، از طرف شمال شرقی تبریز به کوههای گوزنی و بابا باغی منتهی میشود. این شهر از سمت شرق به گردنه پایان و از طرف جنوب به دامنههای رشته کوه سهند، مرز آن محدود شده است.
تبریز از شمال، جنوب و شرق به سمت جبال کوهستانی و از غرب به دشتهای هموار و صحرایی دشت تبریز و شورهزارهای تلخه رود منتهی میشود. این موقعیت خاص شهر تبریز را به یک جلگه کوهستانی-صحرایی تبدیل کرده است. با توجه به موقعیت طبیعی و جغرافیایی تبریز، این شهر از سردترین شهرهای ایران محسوب میشود که آب و هوای سرد و خشک کوهستانی دارد.
میانگین دما در فروردین ۱۰.۵ درجه سانتیگراد، در تیر (گرمترین ماه سال) ۲۵.۴ درجه سانتیگراد، در ماه مهر ۱۴.۱ درجه و در دی (سردترین ماه سال) ۲.۵- درجه سانتیگراد است. با این اوصاف بهترین زمان سفر به تبریز از نظر شرایط جوی، فصل تابستان است. آب و هوای تبریز در تابستان بسیار خنک و دلپذیر بوده، ولی در زمستان هوای شهر تبریز بسیار سرد و یخبندان است.
تبریز با ۵۱/۲۴۴ کیلومتر مربع وسعت، طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۱.۵۹۳.۳۷۳ نفر جمعیت دارد و ششمین شهر پرجمعیت ایران به شمار میرود.
مردم تبریز اغلب ترک زبان (آذری) هستند. دین اکثر مردم شهر تبریز اسلام و مذهب آنها شیعه (۱۲ امامی) است.
این بازار قدیمی با یک کیلومترمربع وسعت، بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا است؛ بازار تبریز به عنوان یکی از جاذبههای تاریخی در فهرست میراث یونسکو قرار گرفته است. در این بازار تعدادی کاروانسرا، مسجد و مدرسه با نمای آجری و گنبدهای زیبا ساخته شده که نظر هر گردشگری را به خود جذب میکند.
بازار تبریز در زمان جاده ابریشم از اهمیت تجاری بالایی برخوردار بود و کسبوکار بازار در دوران حکومت صفویان رونق گرفت. بازار قدیمی تبریز در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر اثر یک زلزله دلخراش تخریب شد، ولی به دستور حاکم تبریز (نجفقلی خان دنبلی) بازسازی شد. موضوعی که جذابیت این بازار قدیمی را دوچندان کرده، خریدوفروش و کسبوکارهای سنتی مردم تبریز است، فعالیت کسبه بازار به حفظ اصالت و هنر دیرینیه ساکنان تبریز کمک کرده است.
آدرس بازار بزرگ تبریز: تبریز، بازار بزرگ تبریز
این بنای تاریخی در یکی از محلههای قدیمی شهر واقع شده و در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این عمارت متعلقبه حاج مهدی کوزه کنانی بوده که به سبک معماری دوران قاجار ساخته شده است. در موزه خانه مشروطه تندیسها، وسایل ارزشمندی مثل سلاح کمری ستارخان و اسناد تاریخی برای بازدید عموم قرار گرفته و سالانه گردشگران زیادی از موزه مشروطه تبریز بازدید میکنند.
آدرس خانه مشروطه تبریز: تبریز، خیابان شهید مطهری، روبروی مسجد جامع
از جاذبه های تبریز میتوان به مسجد تاریخی کبود اشاره کرد. این مسجد باشکوه در قرن نهم هجری قمری در زمان ابومظفر جهانشاه قراقویونلو به دستور دخترش (صالحه) ساخته شد. این بنا هم مثل بازار بزرگ تبریز، در زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری آسیب شدیدی دید که در پنج دهه گذشته، قسمتهایی از آن بازسازی شده است. با وجود این ویرانی، چیزی از زیبایی و شکوه مسجد کبود کم نشده و کاشیها و خطاطیهای به جای مانده از هنرمندان از این مسجد یک بنای کمنظیر ساخته است.
آدرس مسجد کبود تبریز: تبریز، خیابان امام خمینی، نرسیده به میدان ساعت، جنب پارک خاقانی
مسجد تاریخی جامع از جاذبه های تبریز بهشمار میرود که مربوط به دوران سلجوقیان تا دوره قاجار است. در این مسجد، اوج هنر و معماری هنرمندان آن زمان به وضوح دیده میشود. از زیباترین سازههای مسجد جامع تبریز کاشیکاری و گلدستههای این بنا هستند. این مسجد هم مثل دیگر بناهای تاریخی تبریز بر اثر زلزلهها دچار خرابی شده که البته در طی سالیان گذشته مرمت شده است. این بنای تاریخی در سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس مسجد جامع تبریز: تبریز، خیابان شهید مطهری، انتهای بازار تبریز
تاریخچه این قبرستان قدیمی به پیش از قرن هشتم هجری قمری برمیگردد. مقبرهالشعرا پس از ویرانی بر اثر زلزله تا سال ۱۳۵۰ تقریبا متروکه ماند. برای طراحی ساخت دوباره این اثر مسابقهای برگزار شد که در آن مسابقه غلامرضا فرزانمهر برنده شد و معماری این اثر بینظیر هماکنون به عنوان یکی از نمادهای مهم تبریز شناخته میشود.
در قبرستان سرخاب بیش از ۴۰۰ فرد مشهور که اغلب شاعر بودهاند، آرام گرفتهاند. از مشهورترین افراد این قبرستان میتوان حکیم اسدی طوسی و سید محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) را نام برد. مقبرهالشعرا یکی دیگر از جاذبه های تبریز به حساب میآید و بازدید از آن بهخصوص برای دوستداران اهل ادبیات پیشنهاد میشود.
آدرس قبرستان سرخ: تبریز، محله ششگلان، خیابان ثقه الاسلام، تقاطع عارف، تکیه حیدر
بنای اصلی ارگ تبریز به قرن هشتم میلادی مربوط به دوره ایلخانیان برمیگردد. این بنا ابتدا به قصد مسجد احداث شد که بر اثر ریختن سقف در حین ساخت و مرگ علیشاه نیمهکاره ماند. در زمان جنگ میان ایران و روسیه مصادف با حکومت قاجار، حدفاصل سال ۱۸۰۴ تا ۱۸۲۴ میلادی از ارگ تبریز یک دیوار (قلعه) نظامی ساخته شد. این اثر تاریخی در سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه فقط دیوار جنوبی ارگ برجای مانده است.
آدرس ارگ علیشاه: تبریز، تبریز، ضلع جنوبی تقاطع امام خمینی و خیابان فردوسی، نزدیکی محدوده میدان ساعت
شاه طهماسب اول صفوی، در آغاز سلطنت دستور ساخت مسجد صاحب الامر را صادر کرد. این مسجد یک گنبد و دو مناره بلند داشت که در سال ۱۴۰۵ به دستور سلطان مراد چهارم عثمانی تخریب شد. پس از این حادثه در زمان شاه سلطان حسین صفوی توسط وزیر وقت آذربایجان میرزا محمد ابراهیم تعمیر و بازسازی شد. این مسجد قدیمی در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
آدرس مسجد صاحب الامر تبریز: تبریز، انتهای خیابان دارایی، میدان صاحب الامر
تاریخ اولین احداث بقعه امامزاده سید حمزه تبریز به سال ۷۱۴ هجری قمری برمیگردد. بنای اولیه، پس از مرگ سید حمزه، توسط پسرش سید حسین احداث شد. سمت جنوب صحن، امام زاده مقبره و سمت مشرق و شمال آن، محل تدریس طلاب دینی است. در حرم امامزاده آیینهکاری و کتیبهای از خط نستعلیق توجه هر بازدید کنندهای را به خود جلب میکند.
آدرس امامزاده سید حمزه: تبریز، محله سرخاب تبریز، محل تقاطع خیابان ثقه الاسلام و بازارچه سید حمزه
کلیسای مریم بزرگترین و قدیمیترین کلیسای تبریز به حساب میآید. این کلیسا در منطقه دیک باشی میدان نماز (کوروش بزرگ سابق) قرار گرفته و حالا محل برگزاری مراسمهای ملی و مذهبی مسیحیان است. بنای اولیه این ساختمان به سال ۸۷۹ تا ۹۷۹ خورشیدی برمیگردد که براساس معماری و تزیینات کلیسا، قدمت آن را میتوان به دوره ایلخانان مغول نسبت داد.
پس از زلزله سال ۱۱۵۸ خورشیدی با استناد به کتیبه کلیسا مریم مقدس به سبک معماری صفوی مورد بازسازی قرار گرفت.
آدرس کلیسا مریم مقدس تبریز: تبریز، انتهای خیابان شریعتی (شهناز شمالی)، نبش میدان نماز
بازدید از جاذبه های طبیعی شهر تبریز یکی از مهمترین کارهایی است که باید در این شهر انجام دهید. در این بخش چند مورد از جاذبه های طبیعی شهر تبریز را به شما معرفی میکنیم.
در ۵۰ کیلومتری شهر تبریز یکی از دیدنیترین جاذبه های تبریز واقع شده که بیش از هزار سال قدمت دارد. کندوان بهدلیل سبک معماری کمنظیر در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. روستای کندوان یکی از سه روستای صخرهای جهان به شمار میرود و تنها منطقه صخرهای است که نزدیک به ۱۲۰ خانواده در فضاهای صخرهای (لانه زنبوری) سکونت میکنند. این روستا به عنوان تنها نمونه زنده معماری صخرهای که زندگی در آن جریان دارد، در دنیا معرفی و شناخته میشود.
آدرس روستای کندوان تبریز: آذربایجان شرقی، شهرستان اسکو، بخش مرکزی، دهستان سهند، روستای کندوان
پارک شاه گلی یکی از جاذبههای پرطرفدار و توریستی تبریز بهشمار میرود. عمارت ایل گلی در زمان آققویونلوها احداث شد و از آن به عنوان بزرگترین منبع ذخیره آب به منظور آبیاری باغهای مناطق شرقی تا دروازه تهران و تپلی باغ استفاده میشد. پارک شاه گلی در دوران صفویان گسترش یافت و در حکومت وقت پهلوی به شهرداری تبریز به عنوان یک گردشگاه عمومی واگذار شد. بهتر است بدانید که واژه (گُل) در زبان ترکی معنی شبیه (رودخانه) دارد.
یک دریاچه بزرگ با عمق ۱۲ متر در این پارک وجود دارد و حالا میتوان در آن قایقسواری کرد. باغ و عمارت باشکوه شاه گلی در سال ۱۳۷۸ به لیست آثار تاریخ ملی اضافه شد.
آدرس ائل گلی: تبریز، آزادراه کنارگذر جنوبی تبریز، ایستگاه مترو ائل گلی
اگر به دنبال لوکیشنی بکر برای عکاسی هستید، سری به کوه عینالی بزنید. این کوه یکی از تفرجگاه های مهم تبریز به حساب میآید که از امکانات تفریحی نظیر تله کابین، دریاچه مصنوعی، زیپ لاین، رودخانه آجی چا و منطقهای برای تمرین صخرهنوردی اشاره کرد. در بالای کوه عینالی، مقبرهای منسوب به عون ابن علی وجود دارد که قدمت آن به دوره ایلخانان برمیگردد.
منطقه ارسباران محدودهای وسیع از شهرستان کلیبر تا سیه رود است که از راه جاده جلفا میتوان به این بهشت سبز در استان آذربایجان شرقی رسید. در میان جنگل ارسباران سبز نیز میتوانید از سایر جاهای دیدنی تبریز نظیر قلعه بابک، پارک جنگلی مکیدی، منطقه حفاظت شده آینالو و انواع گیاهان و گونههای جانوری بازدید داشته باشید. از اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور که جنگل در زیباترین حالت خود قرار دارد، را میتوان بهترین زمان سفر به جنگل ارسباران معرفی کرد.
قلعه بابک در یک قله به ارتفاع ۲۷۰۰ متری قرار دارد برای رسیدن به بالای این صخره باید ۲ ساعت پیادهروی کنید. به همین دلیل قلعه بابک را قلعه نفسگیر نیز مینامند.
خیلی از موزههایی که در این شهر میبینید، به عنوان اولین موزهها در حوزه فعالیتشان تاسیس شدهاند و حرفهای زیادی برای گفتن دارند. اگر قرار باشد یک راهنمای کامل تبریز ارائه کنیم، باید به موزههای متنوع تبریز اشاره شود که آثار ارزشمندی بیشماری را در دل خود جا دادهاند.
در این بخش تعدادی از معروف ترین موزه های تبریز را به شما معرفی میکنیم اما باید بگوییم که موزههای دیدنی این شهر، به همین چند موزه محدود نمیشود و شما میتوانید علاوهبر گزینههای زیر از موزه تاریخ طبیعی تبریز، موزه استاد بهتونی، موزه استاد شهریار، موزه تمبر، موزه ارامنه، خانه سفال تبریز و… نیز بازدید کنید.
موزه صدا در تبریز، یکی از شنیدنیترین و دیدنیترین جاهای تبریز است که در سال ۱۳۹۷، به عنوان اولین موزه تخصصی صدا در کشور تاسیس شد. این موزه در یک خانه قدیمی به اسم خانه تاریخی امیر پرویز تاسیس شده که مربوط به دوران قاجار است و خودش بهتنهایی دیدنیهای زیادی دارد. حالا فکرش را بکنید که این خانه تاریخی جذاب با نمایش ادوات موسیقی ایران و جهان، دریچهای جادویی به دنیای گوشنواز موسیقی باشد.
موزه صدا بخشهای مختلفی از جمله کتابخانه، کارگاه مرمت، تالار ادوات صوتی، سازهای مضرابی، تالار سازهای بادی، تالار سازهای زهی آرشهای، تالار سازهای کوبهای، تالار سازهای کلاویهدار، بخش کوبهای و کلونها، بخش زنگولهها، آرشیو صوتی و عکس از نوازندگان، موسیقیدانان و خوانندگان است.
آدرس موزه صدا تبریز: تبریز، خیابان تربیت، کوچه کرباسی، پلاک ۷۳
موزه آذربایجان تبریز، بعد از موزه ملی ایران، دومین موزه برتر باستانشناسی کشور است. بههمینخاطر با اطمینان میتوان آن را بهعنوان یکی از مهمترین جاهای دیدنی تبریز معرفی کرد. موزه آذربایجان شامل مجموعه کاملی از آثار باستانی پیشازاسلام، آثار پس از اسلام، سکههای تاریخی و مهر، سنگنگارهها و آثار هنری مجسمهساز تبریزی، احد حسینی است. این موزه همیشه پذیرای گردشگران ایرانی و خارجی زیادی است که دوست دارند اطلاعات بیشتری درباره دوران کهن و تاریخ ایران داشته باشند.
آدرس موزه آذربایجان تبریز: تبریز، خیابان امام، جنب مسجد کبود
موزه عصر آهن را میتوان در لیست خاصترین موزه های تبریز جا داد. این موزه، اولین موزه صحرایی ایران است که قدمت ۳۵۰۰ ساله دارد. سایتموزه عصر آهن، گورستان مدفن انسانهایی است که در دوران عصر آهن زندگی میکردند.
این گورها در سال ۱۳۷۶ طی یک عملیات خاکبرداری در یکی از مناطق تبریز کشف شدند که احتمالا قصیه آن سر دراز دارد. این موزه که کمی حالوهوای ترسناک دارد، شامل ۳۸ گور است که به خاطر ارزش بالای باستانی، در لیست آثار ملی کشور جا گرفته است.
آدرس موزه عصر آهن تبریز: تبریز، خیابان خاقانی، خیابان روشنایی، جنب پارکینگ کبود
در بین موزه های تبریز، موزه بازار و مشاغل یک گزینه منحصربهفرد است. این موزه، اولین موزه تخصصی بازار است که در سال ۱۳۹۶ افتتاح شده و در آن تمام اشیا کاربردی و مهم اصناف مختلف بازار تبریز به نمایش گذاشته شده است. در این موزه میتوانید لوازم کار شغلهایی مثل بزاری، تلگرافخانه، صرافی، دواخانه و… را از نزدیک ببینید. موزه بازار و مشاغل تبریز شکلوشمایل بازار قدیمی با ۱۲ حجره کوچکوبزرگ را دارد و چند ساعتی شما را مهمان کوچهپسکوچههای بازار قدیمی میکند.
آدرس موزه بازار و مشاغل تبریز: تبریز، انتهای بازار بزرگ تبریز، خیابان آزادگان، خیابان آینهسازان، جنب یخچال صادقیه
موزه شهرداری تبریز، اولین ساختمان شهرداری کشور است که در یک عمارت قدیمی تاسیس شده است. این موزه یکی از مهمترین جاهای دیدنی تبریز است که آثار ارزشمندی در آن به نمایش گذاشته شده است. موزه شهرداری تبریز از بخشهای مختلفی مثل تالار دوربینهای قدیمی، تالار دفاع مقدس، تالار فرش، تالار کفش تبریز، تالار صدا، تالار حکمت، تالار صنعت چاپ، تالار اسناد و اشیا متعلق به شهرداری، تالار خط و خوشنویسی و هنرهای معاصر تشکیل شده است.
آدرس موزه شهرداری تبریز: تبریز، خیابان امام خمینی، میدان ساعت، ساختمان شهرداری
موزه کارتون یا موزه کاریکاتور تبریز، پنجمین موزه کارتون در جهان و تنها موزه کارتون ایران است. این موزه، بزرگترین آرشیو از آثار اصل کارتونی در سطح دنیا را دارد و گنجینهای دیدنی از آثار بزرگترین کارتونیستهای جهان را در خود جای داده است. مجسمههای کارتونی در فضای موزه، گالری نمایش آثار کارتونی دنیا و نمایشگاه دائمی آثار هنرمندان، آرشیو کامل، کتابخانه و دفتر انجمن کارتونیتسهای آذربایجان شرقی از جمله بخشهای مختلف موزه کارتون هستند.
آدرس موزه کارتون: تبریز، باغ گلستان، خانه هنر
خانه تاریخی تفاوت زیادی با خانههای معمولی دارد. صدها نفر با صدها سرگذشت مختلف در این خانهها زندگی کردهاند و تماشای آثار بهجامانده از این زندگیها مثل نفش کشیدن در هوای گذشته، هیجانانگیز و جذاب است. تبریز، دومین شهر پررونق از نظر خانههای تاریخی است. وقتی میگوییم دومین، یعنی تابهحال بیشتر از ۶۰۰ باب از خانه های تاریخی تبریز شناسایی شده و این کشف همچنان ادامه دارد.
خانه استاد شهریار یکی از جاهای دیدنی تبریز و خانه های تاریخی این شهر است که محل زندگی شهریار، شاعر مشهور حیدربابایه سلام، شاهکار ادبیات ترکی آذربایجانی بوده است. این خانه در سال ۶۷ توسط شهرداری تبریز خریداری شد و تمام لوازم زندگی، دستخطها، کتابها و یادگاریهای شهریار برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شد. اگر دوست داشته باشید شناخت بهتری نسبت به این شاعر مهم داشته باشید، بازدید از خانه استاد شهریار بهترین فرصت برایتان خواهد بود.
آدرس خانه استاد شهریار: تبریز، خیابان ارتش، محله مقصودیه
پروین اعتصامی، شاعر مشهور معاصر در تبریز به دنیا آمد. در حال حاضر بنای دو طبقهای که این شاعر تا هفت سالگی در آن زندگی میکرده حفظ شده و به عنوان یکی از خانه های تاریخی تبریز در معرض بازدید همه قرار گرفته است. این خانه در اوایل دوران پهلوی ساخته شده و معماری منحصربهفردی دارد که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس خانه پروین اعتصامی تبریز: تبریز، خیابان عباسی، جنب مسجد آقامیر، کوچه ساوجبلاغی، پلاک ۶
خانه لاله ای تبریز متعلق به دوران پهلوی است که متعلق به یکی از بنیانگذاران موزه در ایران بوده است. این خانه تاریخی در تبریز، یک بنای دو طبقه زیبا با گچکاریهای دیدنی است که سراسر حیاط آن با گلهای لاله، گلکاری شده است. خانه لاله یکی از جاهای دیدنی تبریز است که رنگهای چشمنواز قرمز و زرد لالهها در کنار تاریخ، حالتان را عوض میکند.
آدرس خانه لاله ای تبریز: تبریز، خیابان ارتش جنوبی، کوچه صدر
خانه حریری را میتوان به عنوان زیباترین خانه قدیمی تبریز معرفی کرد. این خانه که متعلق به دوران قاجار است، از حیاط اندرونی، بیرونی و دو بلوک خانه تشکیل شده است. سراسر خانه پر از نقاشیهای دیواری به سبک دوره قاجار است. در بازدید از خانه حریری تبریز، نقشونگارهای رنگارنگ به زبان تاریخ با شما صحبت میکنند و این تجربهای که شاید برای هرکسی تکرار نشود.
آدرس خانه حریری: تبریز، خیابان تربیت، کوچه نورهاشمی، پلاک ۱۲۳
در بین قدیمی ترین خانه های تاریخی تبریز، خانه بهنام حرف زیادی برای گفتن دارد. ساخت این خانه به اواخر دوره زندیه میرسد و همه فوتوفنهای زیباییهای معماری، یکجا در آن جمع شده است. این بنای تاریخی در دوران ناصرالدینشاه با سبکوسیاق معماری قاجار بازسازی شد و در سال ۱۳۷۶ به لیست آثار ملی ایران راه پیدا کرد.
آدرس خانه بهنام: تبریز، میدان ساعت، محله مقصودیه
گردش و تفریح در شهر تبریز به یکی دو جا محدود نمیشود. اگر دوست داشته باشید میتوانید گردش در بهترین پارک های تبریز را هم در برنامه سفر خود جا بدهید.
وسعت این پارک ۲۰ هکتار است. این پارک بزرگ به چند قسمت شهربازی، باغ وحش، فضای سبز، رستوران تقسیم شده است. بزرگترین شهربازی شهر تبریز در پارک باغلارباغی قرار گرفته و بیش از دهها دستگاه و تفریحات مهیج و متنوع در آن وجود دارد.
آدرس پارک باغلارباغی: تبریز، بلوار استاد شهریار، ضلع شمالی ورودی کوی ولی عصر، جنب پارک ولیعصر
پارک ولیعصر که خیلیها آن را به اسم پارک موزیکال تبریز میشناسند، یکی از زیباترین پارکهای شهر تبریز بهحساب میآید که در نزدیکی پارک باغلارباغی قرار گرفته است. این پارک با معماری منحصربهفردی ساخته شده و وجود حوضچهها و آب راههای متعدد زیبایی آن را دوچندان کرده است. از دیگر جذابیتهای پارک ولیعصر قرار گرفتن یک استخر بزرگ در قلب پارک و تزیین آن با آبنماها و نورپردازی رنگی است که جلوه زیبایی به پارک بخشیده.
آدرس پارک موزیکال تبریز: تبریز، کوی ولیعصر، جنب مجتمع تفریحی باغلارباغی
برای بازدید از جاهای دیدنی تبریز و چرخیدن در کوچهپسکوچههای زیبای این شهر، بهتر است از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. همانطور که پیشازاین گفته شد، سیستم حملونقل عمومی تبریز از زمان گذشته پیشگام در انتخاب روشهای جدید بوده که همین باعث شده حالا در این زمینه از وضعیت خوبی برخوردار باشد.
در شهر تبریز مثل بسیاری از شهرهای بزرگ، تاکسیهای شهری اولین گزینه بین وسایل نقلیه عمومی هستند. تاکسیها با رنگ زرد و تابلوی تاکسی تبریز قابل شناسایی هستند. با استفاده از تاکسی بهراحتی میتوانید خودتان را به جاذبه های گردشگری تبریز برسانید. تاکسیها، در فرودگاه، راهآهن و ترمینال در دسترس هستند و برخی از آنها تابلوی مشخصی مانند تاکسی ترمینال دارند.
اگر در مکانی هستید که به تاکسیهای زرد دسترسی ندارید، تنها با نصب اپلیکیشن مخصوص تاکسیهای اینترنتی با خیال آسوده میتوانید به مقصدتان بروید.
شرکت واحد اتوبوسرانی در اغلب شهرهای ایران مشغول به فعالیت هستند. اتوبوس یکی از گزینههای مقرونبهصرفه برای گردش در تبریز است زیرا با کمترین قیمت امکان رفتن به اکثر نقاط شهر را فراهم کرده است. اتوبوسها در شهر تبریز به دو نوع اتوبوسهای تندرو (بی آر تی) و اتوبوسهای خطی تقسیم میشوند.
اتوبوس های تندرو در چهار جهت اصلی شهر در مسیرهای میدان راه آهن تا میدان بسیج، مسیر چهارراه آبرسان تا چهارراه شریعتی، مسیر میدان راهآهن تا پل کابلی و مسیر میدان آذربایجان تا چهارراه نادر فعال هستند. هزینه استفاده از هر دو نوع اتوبوسها متغیر است و پرداخت هزینه جابهجایی فقط به وسیله کارتهای اتوبوس انجام میشود.
باتوجه به ترافیک سنگین شهرهای بزرگ، استفاده از مترو بهترین روش برای جابهجایی محسوب میشود. جهت اطلاع از زمانبندی حرکت قطارها میتوانید به سایت رسمی سازمان قطار شهری تبریز و حومه سر بزنید.
یکی از معروفترین و لوکسترین مراکز خرید تبریز مجتمع تجاری لاله پارک است. این مجموعه در ۶ طبقه ساخته شده و دارای ۱۲۰ فروشگاه در زمینه فروش معروفترین برندهای دنیا است. لاله پارک یک مرکز تجاری ایدهئال محسوب میشود و از دو بخش مرکز خرید و یک هتل ۵ ستاره با نام کایا لاله پارک تشکیل شده است.
از دیگر امکانات منحصربهفرد لاله پارک میتوان به امکانات تفریحی، سینما، شهربازی، رستوران و هایپر مارکت اشاره کرد. لاله پارک مجهز به پارکینگ سه طبقه با ظرفیت ۱۵۰۰ خودرویی بوده که برخورداری از این خدمات ویژه، لاله پارک را به یک مجموعه فوقالعاده برای اقامت و تفریح گردشگران تبدیل کرده است.
آدرس لاله پارک تبریز: تبریز، میدان شهید فهمیده، مجتمع تجاری لاله پارک
مرکز خرید بلور در ۲۵ طبقه با کاربری اداری و تجاری ساخته شده است. ۱۳۰ واحد تجاری در سه طبقه از این برج به مراکز خرید اختصاص داده شده که در مغازههای لوکس این مرکز خرید میتوانید کالاهایی ازجمله پوشاک، کیف و کفش، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات و … خریداری کنید.
در برج بلور تبریز ۱۱۲ واحد اداری، ۴ سالن همایش و پذیرایی وجود دارد و در طبقه بالای برج بلور یک رستوران گردان و یک فود کورت با چشماندازی فوقالعاده برای مشتریان و گردشگران خدماترسانی میکنند.
آدرس برج بلور تبریز: تبریز، آبرسان، فلکه دانشگاه
ستاره باران یکی از بهترین مراکز خرید و تفریحی شهر تبریز به شمار میرود. این مرکز خرید با دارا بودن ۹۰ واحد تجاری در سه طبقه زیرزمین، اول و همکف متمرکز شده و برندهای مختلف پوشاک در فروشگاههای مرکز خرید ستاره باران به چشم میخورد. از نکات قوت این مجموعه وجود یک طبقه کاملا اختصاصی برای مادر و کودک بوده که به بهشت مادران و کودکان لقب گرفته است.
در این طبقه فروشگاههای متعددی در زمینه فروش پوشاک کودک، سیسمونی نوزاد و لوازم بهداشتی کودک فعالیت دارند و خدماتی از قبیل شهربازی سرپوشیده، آتلیه، آرایشگاه و سالن جشن تولد در مرکز خرید ستاره باران خدمات رسانی میکنند. همچنین در این مجموعه هایپر مارکت، فود کورت و یک پردیس سینمایی با ۴ سالن سینما قرار گرفته است.
آدرس مرکز خرید ستاره باران: تبریز، میدان جهاد (نصف راه)، روبروی شرکت نفت
سفر با هواپیما بهترین، راحتترین و در عین حال گرانترین روش برای جابهجایی محسوب میشود، مثلا اگر از شهرهای جنوبی قصد رفتن به شهر تبریز دارید، در صورت استفاده از مسیر زمینی چندین شبانهروز در راه خواهید بود که این مسئله ممکن است برای برخی از مسافران چندان خوشایند نباشد، ولی به وسیله هواپیما بدون خستگی در کمترین زمان به مقصد میرسید
فرودگاه تبریز به دلیل موقعیت ویژهای که در منطقه دارد از اهمیت فراوانی برخوردار است. فرودگاه بینالمللی شهید مدنی شهر تبریز یکی از فعالترین فرودگاههای کشور به حساب میآید و تعدادی از پروازهای خارجی در این فرودگاه انجام میپذیرد.تاکسیهای فرودگاه به صورت ۲۴ ساعته در خارج از گیت فرودگاه آماده خدمت رسانی به مسافران هستند. در صورت آشنایی از منطق شهر تبریز میتوانید از اتوبوس استفاده کنید.
از گذشته تاکنون سفر با قطار از ایمنترین و محبوبترین وسیلههای سفر است. از مزایای سفر با قطار میتوان مناسب بودن قیمت بلیط در مقایسه با هواپیما، راحتی و مشاهده مناظر بینراهی دانست. سفر با قطار همواره بیشترین تعداد متقاضی از میان مسافران را داشته، پس بهتر است رزرو بلیط قطار را به روزهای نزدیک به حرکتتان موکول نکنید و با مطمئنترین در سامانه علی بابا اقدام به رزرو بلیط قطار کنید.
جابهجایی با اتوبوس ارزانترین و طولانیترین روش برای سفر به تبریز است. از مزایای مسافرت با اتوبوس در دسترس بودن اتوبوس در بیشتر روزهای هفته بوده که به اکثر شهرهای بزرگ در طول یک روز چندین اتوبوس برای سفر وجود دارد. اگر میخواهید در مدت زمان کمتری به شهر تبریز برسید، هواپیما یا قطار انتخاب مناسبتری است.
در صورتی که با ماشین شخصی به مقصد تبریز میروید، با یک تیر دو نشان بزنید و در طول مسیر پیش رویتان از شهرهای بین راه دیدن کنید. توصیه میکنیم اگر برای اولین بار به شهر تبریز سفر میکنید، قبل از سفر با مسیرها آشنا شوید و حین سفر در صورت هرگونه مشکل از مردم بومی آن منطقه کمک بخواهید.
هر شهری سوغاتی مخصوص به خود را دارد؛ شهر تبریز از شهرهای تاریخی و سنتی ایران بوده و سوغاتیهای فراوانی مطابق با هر ذائقهای و سلیقهای در آن پیدا میشود.
از محبوبترین و خوشمزهترین سوغات شهر تبریز میتوان به شیرینی های تبریز اشاره کرد. تبریز، شهر شیرینیهای تمامنشدنی است که از خوردن هیچکدام سیر نخواهید شد. از جمله خوشمزه ترین شیرینی های تبریز باید به نوقا، قرابیه، شرینی اریس، باقلوا، شیرینی کنجدی، حلوا بزرک، شیرینی لطیفه تبریزی، ایشلی کوکه، راحتالحلقوم، چورتمه (ریس خشک)، رشته ختایی، شیرینی پیچ انگشتی (پفک گردویی)، مربای گل سرخ، لوز، آجیل و خشکبار، عسل سهند و پنیر معروف تبریزی اشاره کرد که سوغات تبریز هستند.
با توجه به پیشینه کهن این شهر و رواج داشتن بسیاری از کسب و کارهای قدیمی ایران، صنایع دستی از مهمترین سوغات شهر تبریز به حساب میآید؛ شما میتوانید بر حسب بودجهای که در نظر دارید، سوغاتی مناسب خود را تهیه کنید. از صنایع دستی شهر تبریز میتوان فرش دستبافت، چرم تبریز، قلم زنی، سفال و سرامیک، ورنه بافی (سوماک)، گلیم بافی، نقره کاری، منبت کاری و چاپ کلاقهای (باتیک) را نام برد.
در شهر تبریز غذاهای سنتی بسیاری وجود دارد که بیشک با یکبار تجربه شیفته عطر و طعم خواهید شد. غذاهای محلی تبریز با رنگوروی زیبا و طعم لذیذی که دارند، نمادی از اصالت این شهر هستند، به طوری که اغلب مردم کشور با آن آشنا هستند و با هر بار سفر به تبریز، مزه غذاهای محلی و خوشمزه این شهر را امتحان میکنند.
از غذاهای سنتی تبریز ازجمله کوفته تبریزی (معروفترین غذای تبریز)، خورش هویج، دلمه برگ مو، کوکو لوبیا سبز، آش اوماج، آش آبغوره، آش ماست، آش میوه، قارنی یاریخ، دویماج، قورما شورباسی، سوتی پلو، کباب بناب و شیر پلو (سوت پلو) است.
هر شهری آدابورسوم خاص خودش را دارد، اما بعضی از شهرها آنقدر قدیمی هستند که هرچه از رسمورسوم خاصشان صحبت کنیم کم است؛ تبریز هم یکی از همین شهرهاست. علاوه بر جاهای دیدنی و گشتنی، فرهنگ و آداب و رسوم شهر تبریز مثل رقص آذری، بئل باغلاماق (بستن کمر عروس در روز عروسی)، سمنوپزی در نوروز و… به عنوان یکی از دیدنی های تبریز بهشمار میرود که برای گردشگران جالب است. در این قسمت تعدادی از رسمهای مردم تبریز را به شما معرفی میکنیم.
در زبان ترکی، عاشیق یا آشیق به عارف و نغمهسرایی گفته میشود که همراه با ساز زدن، آواز میخواند. عاشیقخوانی بخشی از موسیقی فولکلور ایرانی در آذربایجان و بخشی جدانشدنی از فرهنگ و آداب و رسوم شهر تبریز است. عاشیقخوانی یک جورهایی یک رسمورسوم شنیدنی بهحساب میآید که با کمک آن، موسیقی اصیل محلی از صدها سال پیش، سینهبهسینه راه خود را به زمان حال باز کرده.
عاشیقخوانی با اشعار حماسی و مفاهیم عرفانی زندگی ترکیب و حتی گاهی بهصورت بداهه اجرا میشود. در عاشیقخوانی معمولا از سه ساز اصلی بالابان، قاوال و ساز استفاده میشود. شنیدن صدای این سازها در کنار آواز عاشیق، حسوحال عجیبی دارد و یکی از جالبترین راهها برای انتقال ادبیات و فرهنگ شفاهی مردم این شهر است.
یکی دیگر از رسمورسومهای تبریز، بایرام پایی است که مخصوص تازهعروسهاست. اصطلاح بایرام پایی در ترکی به معنی (سهم عیدی) است. در این مراسم، خانواده نوعروس غذاهای محلی، شیرینی، شکلات و هدایای مختلفی تهیه کرده و آنها را با سلیقه در یک سینی مسی تزیین میکند. سپس سینی پیشکشی را به عنوان تبریک سال نو به خانه عروسی میفرستند که در همان سال به خانه بخت رفته است. غذاهای محلی این سینی شامل کوکو سبزی، مرغ، ماهی، قیمه و برنج است. گرچه این رسم روزبهروز کمرنگ شده اما هنوز هم افرادی هستند که به آن توجه میکنند.
تکم گردانی یا بزچرانی یکی از آیینهای سنتی تبریز است که با شروع فصل بهار اجرا میشود. در این مراسم معمولا یک عروسکگردان همراه با عروسک، یک بز زنگولهپا و لباس محلی در سراسر شهر میچرخد تا با نقالی و آواز و نمایش عروسکی، شروع حالوهوای بهار را به مردم مژده بدهد.
خوانچه یکی از رسم و رسوم تبریز است که در اولین شب یلدای زندگی تازهعروس و داماد اجرا میشود. طی این مراسم، خانواده داماد هدایا، آجیل، شیرینی، انار، هندوانه، پارچه، باسلوق و… را در یک خونچا تزیین میکنند و به عروس و داماد هدیه میدهند. البته این رسم گاهی با اسم چله گئجهسی هم شناخته میشود که در زبان ترکی به معنی آیین شب یلداست.
قاباخلاما در زبان ترکی به معنی (پیشواز) است. مردم خونگرم تبریز هر سال به پیشواز ماه رمضان میروند و معتقدند اگر زودتر روزه گرفتن را شروع کنند، این ماه برکات بیشتری برایشان خواهد داشت. قاباخلاما در واقع همان به استقبال ماه رمضان رفتن است که امروزه علاوهبر فرهنگ بومی تبریز در سایر شهرها هم رایج شده است.
رسم سیباندازون تبریز آنقدر معروف است که حتی در شعر استاد شهریار هم به آن اشاره شده:
حیدربابا کندین توبون توتاندا
قیز، گلینلر حنا، پیلته ساتاندا
بیگ گلینه دامدان آلما آتاندا
منیم ده او قیزلاریندا گوزوم وار
عاشیقلارین سازلاریندا سوزوم وار
در مراسم سیباندازون، زمانیکه عروس به سمت خانه داماد میرود، داماد به همراه ساقدوش و سولدوش روی بام خانه رفته و سیب قرمز درشتی را زیر پای عروس پرتاب میکند.
شاهحسین گویان یا شاخسی یکی از معروفترین آیینهای مذهبی تبریز است که در ماه محرم برگزار میشود. تماشای این مراسم در روزهای محرم یکی از متفاوتترین تجربههای گردشگران از عزاداریهای محرم است. شاهحسین گویان نوعی رژه نظامی است که عزاداران نوعی چوب مخصوص دست میگیرند و آن را از زمین تا فرق سر خود حرکت میدهند. زمانیکه چوب به زمین نزدیک شد، با صدای بلند «شاخسی» میگویند که کوتاهشده کلمه (شاهحسین) است و وقتی چوب به سرشان نزدیک میشود با صدای بلند «واخسِی» میگویند که همان (وای حسین) است.
هر شهری چند خیابان و محله دارد که بهخاطر موقعیت، امکانات و یا جاذبههای گردشگری متعدد، رفتوآمد بیشتری دارند و بین مردم شهر هم معروف هستند. با گشتوگذار در محله های تبریز، متوجه خواهید شد که اسم بعضی از خیابانها و محلهها بیشتر شنیده میشود.
خیابان تربیت تبریز یکی از معروفترین و قدیمیترین خیابان های مهم تبریز است که دو ویژگی مهم دارد. این خیابان، اهمیت تاریخی زیادی دارد زیرا در گذشته محل عبور جاده ابریشم بوده، علاوهبراین دو محله مهم تبریز، یعنی میدان ساعت و بازار را به هم وصل میکند. خیابان تربیت، یک خیابان سنگفرش است که با باغچههای گلکاریشده، مراکز خرید، مجسمههای تزیینی، رستورانها سنتی و جاذبههای تاریخی، محبوبیت زیادی بین گردشگران دارد.
خیابان شریعتی که بسیاری از قدیمیهای تبریز هنوز هم آن را به اسم خیابان شهناز تبریز صدا میزنند، یکی از پررفتوآمدترین محله های تبریز است.
خیابان شریعتی تعداد زیادی کلیسا، سینما، مراکز اداری و مراکز آموزشی دارد و جزو مهمترین خیابان های تبریز است. اگر در کوچههای اطراف خیابان بگردید، میبینید که کوچهها هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کردهاند و بناهای قدیمی به چشم میخورد.
محله ولیعصر یکی از لوکسترین محله های تبریز است که از چند خیابان و منطقه جداگانه تشکیل شده است. یک بخش از خیابان ولیعصر تبریز به خاطر نورپردازیهای دیدنی و کف سنگفرشی که دارد، تبدیل به یکی از پررفتوآمدترین خیابان های تبریز شده که مردم به آن (شانزلیزه) میگویند. بخش دیگر آن، یعنی فلکه ولیعصر نیز به خاطر مراکز خرید زیاد، تبدیل به مرکز فروش کالا شده است. امکانات زیادی مثل پاساژ، مراکز خرید، رستوران و مراکز تفریحی دارد.
آبرسان یکی از محوریترین محله های تبریز است که در منطقه مرکزی این شهر قرار گرفته است. در گذشته از این خیابان لولهکشی آب به مناطبق شمالی آغاز شد و از همان موقع به چهارراه و خیابان آبرسان معروف شد. چهارراه آبرسان یکی از مراکز اصلی شهر است که با مراکز خرید، شیرینیفروشیهای معروف، رستوران و… رونق گرفته است.
هر شهری ویژگیهای منحصربهفرد خودش را دارد اما تعداد ویژگیهای متمایزکننده تبریز کمی بیشتر و جالبتر است. شهر تبریز لقبهای زیادی دارد که هرکدام علت خاص خودش را دارد. مثلا شما میدانید که خیلیها تبریز را با لقب (شهر اولینها) میشناسند؟
چرا؟ چون خیلی از اولینهای تاریخ کشور، در تبریز اتفاق افتاده است. علاوهبراین، شهر شکلاتی، شهر بدون گدا، سالمترین شهر ایران، امنترین شهر ایران، مهد سرمایهگذاری ایران، دومین قطب علوم پزشکی ایران و…، همه لقبهای تبریز هستند.
شبکه حملونقل عمومی تبریز یکی از نقاط قوت این شهر است اما باید بدانید که این قوت، سابقه دیرینه دارد. بعد از راهاندازی اولین تراموا در شهر سنپترزبورگ، اولین تراموای ایران در سال ۱۲۸۰ شمسی، توسط شهردار قاسم خان والی در تبریز راهاندازی شد. این وسیله نقلیه به خاطر استفاده سربازان روسی، کمکم با نام قونقا شناخته شد. تبریز نخسین شهر کشور بود که چنین سیستم حملونقلی داشت؛ راهاندازی قونقا یا تراموا تحول بزرگی در حملونقل محسوب میشد.
تبریز یکی از رکوردهای عجیب در کشور را بهنام خود ثبت کرده و آن هم شهر بدون گداست. با توجه به اینکه خیلی از شهرها با معضل گدا و تکدیگری مواجه هستند، اسم تبریز سالهاست به عنوان شهر بدون گدا سر زبانها میچرخد. شاید جالب باشد که بدانید اولین خیریه ایران با نام (خیریه تبریز) در سال ۱۲۹۵ شمسی در تبریز ثبت شد و فعالیت خود را شروع کرد.
عملیات زیرگذرسازی از دهه ۶۰ در تبریز شروع شد و روند صعودی در پیش گرفت، بهطوریکه بین سالها ۷۰ تا ۷۰ بیشاز ۲۰ زیرگذر در این شهر ساخته شد. طی سالهای بعدی، در دورههای مختلف شهرداری، زیرگذرها و روگذرهای متعددی به تبریز اضافه شد و باعث شد این شهر لقب شهر زیرگذرها و روگذرها را داشته باشد.
در اجلاس کارشناسان ارشد کنفرانس وزیران گردشگری کشورهای عضو سازمان همکاریهای اسلامی، شهر تبریز در سال ۲۰۱۸ میلادی به عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی انتخاب شد. عوامل مختلفی در این انتخاب موثر بودند که رشد گردشگری داخلی خارجی، میزان توسعهیافتگی زیرساختها، وجود آثار تاریخی فرهنگی اسلامی و… جزو این موارد هستند.
آذربایجان شرقی حدود ۵۰ درصد از تولید شیرینی و شکلات ایران را بهعهده دارد و به عنوان قطب تولید صنایع غذایی، شیرینی و شکلات کشور شناخته میشود. تبریز با تنوع بینظیر شیرینیهای سنتی و خوراکیهای مختلف و رشد روزبهروز این صنعت، لقب شهر شکلاتی ایران را بهدوش میکشد.
شورای جهانی صنایع دستی، عنوان (شهر جهانی بافت فرش) را به تبریز اختصاص داده است. این انتخاب براساس شاخصهای مختلفی توسط متخصصان صورت گرفته است. قدمت فرش تبریز و زیبایی بینظیر آنها، کمتر در دیگر فرشهای مشابه در دنیا دیده میشود.
تبریز به عنوان دومین شهر بلندمرتبهساز ایران هم شناخته میشود. این لقب به خاطر برجسازیهای زیاد تبریز است. در این شهر، عملیاتهای ساختوساز مهندسی با سرعت و دقت بالایی انجام میگیرد.
تبریز پتانسیل بسیار بالایی در گردشگری سلامت دارد. به همین دلیل با تلاش مسئولان و برنامهریزیهای اصولی، تبدیل به یکی از شهرهای پیشتاز در جذب گردشگر سلامت در ایران شده است.
ظرفیت بالای خودروسازی تبریز باعث شده که در حوزه صنعت خودروسازی گامهای بزرگتری بردارد. این شهر تاکنون کارخانههای ساخت قطعات متعددی داشته و به عنوان قطب قطعه سازی ایران نیز شناخته شده است.
دانشگاه تبریز در سال ۱۳۲۵ شمسی تاسیس شد. با توجه به اینکه تحصیلات عالی در این شهر همواره سیر صعودی داشته، تبریز در حالحاضر به عنوان دومین شهر دانشگاهی ایران، بعد از تهران شناخته میشود.
تبریز با تاریخچه غنی، جاذبههای گردشگری فراوان و فرهنگ و هنر برجسته، یکی از شهرهای مهم و دیدنی ایران است. بازدید از این شهر زیبا و تجربه فرهنگ و هنر آن، تجربه ای بینظیر و بهیادماندنی خواهد بود.
شروع ارسال مقالات
1403/06/01آخرین مهلت ارسال مقالات
1403/10/30تمدید مهلت ارسال مقالات
1403/11/30تاریخ اعلام نتایج
1403/12/15آخرین مهلت ثبت نام در کنفرانس
1403/12/25شروع کنفرانس
1404/02/01 19 روزپایان کنفرانس
1404/02/03 21 روزدبیرخانه دهمین کنفرانس:تبریز، بلوار ۲۹بهمن، دانشگاه تبریز، دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر
مسئول دبیرخانه:مهندس محمود سیدزاده
تلفن دبیرخانه: 09146875968
پست الکترونیکی: ictem2025@tabrizu.ac.ir
وب سایت همایش: http://ictem.ir
وب سایت دانشگاه: https://tabrizu.ac.ir
دبیرخانه مرکز انجمن انرژی ایران: تهران- شهرک غرب-بلوار شهید دادمان-پژوهشگاه نیرو-خیابان سهند-ساختمان انرژیهای تجدیدپذیر-طبقه 4
مسئول دبیرخانه: خانم مهندس آقازاده
تلفن: 09108939366 وب سایت انجمن: http://iranea.ir